Kinderen en uitvaart
Kinderen helpen omgaan met de dood
Misschien wel het moeilijkste van het leven: verdriet van en verdriet om je kinderen. Hoe ga je om met de eerste confrontatie van je kind met een overlijden? Hoe ga je om met het verlies van bijvoorbeeld hun opa of oma? Waarmee mag je de kwetsbare wezentjes confronteren als een vriendje of vriendinnetje er niet meer is? En wat als je zelf je kind verliest, hoe kun je de uitvaart en alles daaromheen regelen? Wat is allemaal mogelijk? Kinderen en Uitvaart, hoe ga je ermee om…
In de volgende tekst bespreek ik hoe je om kunt gaan met kinderen en hun eerste ervaring met een uitvaart. Daarna vertel ik over de uitvaart van je eigen kind. Ik kan en wil niet volledig zijn. Ik wil je slechts een idee geven. Voor verdere informatie en details is overleg nodig. Informatie is belangrijk en geeft rust. Maar het belangrijkste is een klik. Als onze kennismaking goed voelt, begeleid en regel ik de uitvaart en alles eromheen op de manier die bij jou, je eventuele gezin en je kind past.
Uitvaart met je kind
In het prille leven van je kind zal de dood naar alle waarschijnlijkheid voorbij komen. Een opa of oma overlijdt, een schoolvriendje, een kennis van papa of mama, iemand uit de buurt. Ik krijg vaak de vraag of je (jonge) kinderen wel moet confronteren met de dood. Ik kan daar kort over zijn. De dood is onlosmakelijk verbonden met het leven. Hoe krampachtiger je je kinderen met de dood in aanraking brengt, des te moeilijker zal je kind ermee omgaan. Er is ook geen leeftijdsgrens als het gaat om het wel of niet meenemen van je kind naar een uitvaart. Zelfs je baby kan aanwezig zijn als het een overlijden in eigen kring betreft. Zolang je maar rekening houdt met het feit DAT er kinderen bij zijn. En er genoeg ruimte is voor je eigen emoties. Ik kan je er alles over vertellen. Als er bij een uitvaart kinderen aanwezig zijn, zal ik zorgen dat dit op de meest harmonieuze manier gebeurt.
Leg je kind uit wat er tijdens een uitvaart gebeurt
De uitvaart is een aaneenschakeling van soms zeer emotionele gebeurtenissen. Voor je kind kan het allemaal even spannend zijn. Leg van tevoren uit wat je kind te horen en te zien zal kunnen krijgen, bijvoorbeeld als je kind in de kist wil kijken. Plaats alles wat je bespreekt in zijn of haar perspectief. Met liefde zal je alles samen overwinnen. Ook als je kind ’s nachts huilend wakker wordt, omdat het ineens denkt aan het verstomde, koude gezicht van oma in de kist en het feit dat ze nooit meer terug zal komen.
Betrek kinderen bij de uitvaart
Het is voor kinderen spannend, maar ook fijn als ze tijdens de uitvaart iets mogen doen. Denk bijvoorbeeld aan het ontbranden van een kaarsje, het helpen dichtschroeven van de kist, het tekenen of schrijven op de kist, het voordragen van een versje of gedichtje, het oplaten van een wensballon, etc. Bekijk bij de uitvaart aanwezige foto’s en haal samen herinneringen op. Betrek kinderen actief bij de uitvaart.
Begrip van de dood
Geen enkel kind is hetzelfde. Hoe een kind reageert op het overlijden van iemand dichtbij is bijvoorbeeld afhankelijk van de persoonlijkheid van het kind, de leefsituatie en wat het kind al heeft meegemaakt. Over het algemeen weten we dat kinderen rond hun tweede en derde levensjaar geen concreet begrip hebben van abstracte zaken als ‘de dood’ en ‘nooit meer’. Rond die leeftijd zal een kind onmogelijk kunnen bevatten dat opa er nooit meer zal zijn. Wel dat hij vanaf een ster toekijkt. Tot een jaar of vijf denken kinderen dat de dood tijdelijk is. Tussen het zesde en negende levensjaar dringt langzaam het besef door dat de dood definitief is. Dat is een intense gedachte die gepaard kan gaan met angstwekkende voorstellingen. Vanaf een jaar of negen kunnen kinderen de dood bevatten als iets onherroepelijks en onvermijdelijks. Praat er samen over en geef je kind de ruimte die het nodig heeft.
Communicatie
Alles draait om communicatie. Hoe breng je verdrietig nieuws? Hoe begeleid je je kind daarbij? Kan je je kind op een mooie manier betrekken bij de uitvaart? Door je kind iets voor de overledene te laten tekenen of knutselen creëer je een ingang om met je kind over de dood te praten. Je kunt ook samen knippen en plakken en ondertussen voorzichtig peilen wat je kind denkt en voelt. Toon ook je eigen emoties, maar probeer het niet te zwaar te maken. Anderzijds, het is zoals het is. En dat kun je mooi bespreekbaar maken.
Delen met elkaar
Ik ken ouders die om zaken heen draaien om hun kind maar niet te confronteren met verdriet. Maar kinderen zijn flexibeler dan je denkt. Er zijn heus manieren waarop je je kind kunt begeleiden. En als je het zelf lastig vindt om er met je kind over te praten, gebruik dan kinderboekjes als medium. Ik heb verschillende titels die ik graag aan je uitleen.
Betrek kinderen bij de uitvaart. Denk bijvoorbeeld aan het oplaten van een wensballon.
Uitvaart van je kind
Je kind verliezen kan niet. Mag niet. Niets is onnatuurlijker. En toch, het gebeurt. Kinderen sterven. Voor, tijdens en na de geboorte. Of in de bloei van hun leven. Het noodlot kan in alle fases van de ontwikkeling van het kind tot jong volwassene toeslaan. Hoe verschrikkelijk de dood van je kind ook is, de uitvaart moet wel de mooist mogelijke zijn. Ik kan je pijn niet wegnemen. Ik kan wel je zorgen verminderen. Ik zorg ervoor dat de uitvaart de best mogelijke uitvaart wordt. Net zo traditioneel of eigentijds als past bij jou, je eventuele gezin en je kind dat is overleden. We doen het samen. Met hart en ziel.…
Je kind verliezen voor de geboorte
Een kindje moet bij de gemeente worden aangegeven na een zwangerschap van tenminste 24 weken. Vanaf 3 februari 2019 is het ook mogelijk om levenloos geboren kinderen, met terugwerkende kracht, in de Basisregistratie Personen (BRP) te laten opnemen. Zo wordt je zoontje of dochtertje ook wettelijk erkend, wat bijdraagt aan de verwerking van je verdriet. Ook het kunnen laten zien van je overleden kindje zorgt ervoor dat het afscheid meer in harmonie is.
Wateropbaring
De wateropbaring, ook wel watermethode genoemd, is een mooie manier om je baby van elke zwangerschapsduur aan je familie en vrienden te laten zien. Je overleden kindje wordt in een kom/bakje met koud kraanwater gelegd. Je kindje groeide immers op in (vrucht)water. Je kind neemt in het water de natuurlijke foetushouding aan, waardoor het lijkt te zweven. Het water wordt iedere dag ververst en koud gehouden door koelelementen, ijsblokjes of door het bakje in de koeling te bewaren. Je kindje kan uit het water worden genomen om het vast te houden en te knuffelen. Er kunnen mooie foto’s worden gemaakt.
Je opgroeiend kind verliezen
Ook als je je opgroeiende kind verliest wordt je gezin volledig ontwricht. Er is daarnaast veel verdriet op school, bij de sportclub, in je buurt, etc. Zoek tijdens de uitvaart naar symboliek. Denk aan ballonnen, bellen blazen, armbandjes, zelfgemaakte tekeningen, knutselwerkjes, etc. Met het ouder worden van je kind groeit ook het aantal vrienden. Je kind staat midden in het leven. Internet speelt een belangrijke rol en daarmee de positie van sociale media in het leven van je kind, het leven dat zich op een steeds groter wordende schaal afspeelt. In alle gevallen geldt bij een uitvaart: laat je niet hinderen door wat ‘hoort’. Doe met elkaar wat goed voelt. Doorbreek patronen, breek met tradities als dat bij jou, je gezin of je kind hoort. Ik heb inmiddels veel uitvaarten mogen begeleiden, waarbij het er anders aan toeging dan gebruikelijk. Het leverde zulke prachtige en ontroerende momenten op. Maar een uitvaart kan ook op de meest traditionele manier. Het gaat om jouw/jullie verdriet. Om jouw/jullie verwerking. Ik doe alles om dat proces te begeleiden en te vervolmaken.
Gipsafdrukken
Herinneringen zijn er om te koesteren. Maar het is ook fijn om iets tastbaars te hebben. Denk bijvoorbeeld aan een gipsafdruk van handjes of voetjes.
Stichting make a memory
Professionele fotografen, in dienst van de Stichting Make a Memory, fotograferen op verzoek van ouders en via bemiddeling van zorgprofessionals ernstig zieke, terminale en overleden kinderen in de leeftijd van 23 weken (zwangerschap) tot en met zeventien jaar. Dat gebeurt thuis of in het ziekenhuis. De ouders ontvangen kort daarna een boekje met vijf afdrukken en een USB-stick met dezelfde beelden, inclusief alle overige geselecteerde foto’s. Voor de ouders zijn er geen kosten verbonden aan het ontvangen van foto’s; alle onkosten worden gedragen door sponsoren, donaties, schenkingen en andere wettige inkomsten. Bij het contact met ouders en het toesturen van de foto’s wordt maximale privacy gewaarborgd. Make a Memory is dag en nacht bereikbaar en streeft naar een dagelijkse, 24-uurs inzetbaarheid van fotografen. Ik regel het graag voor je.
Ga tijdens de uitvaart opzoek naar symboliek. Dit kan bijvoorbeeld zelfgemaakte tekeningen of knutselwerkjes zijn.
Ik zorg ervoor dat de uitvaart de best mogelijke uitvaart wordt. Net zo traditioneel of eigentijds als past bij jou, je eventuele gezin en je kind dat is overleden. We doen het samen. Met hart en ziel.
– Anita Zengerink – SuAZe Uitvaartverzorging